Nörolojik Rehabilitasyon

Nörolojik Rehabilitasyon

Nörolojik rehabilitasyon, beyin ve sinir sistemi yaralanmalarının veya hastalıklarının neden olduğu işlev bozukluğu ve engelliliklerin tedavisinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. Nörolojik rehabilitasyon, bireylerin günlük yaşamlarındaki işlevselliklerini artırmak için fiziksel, bilişsel ve duygusal rehabilitasyon yöntemlerini bir araya getirir. Nörolojik rehabilitasyon, birçok farklı hastalık ve durum için kullanılabilir, örneğin:

  1. Beyin yaralanmaları: Beyin yaralanmaları, nörolojik rehabilitasyonda karşılaşılan en yaygın nedenlerden biridir. Beyin yaralanması sonrası rehabilitasyon, bireylerin motor becerilerini, konuşma yeteneklerini ve bilişsel işlevlerini iyileştirmeyi amaçlar.
  2. Felç: Felç, beyin yaralanması veya kan dolaşımı problemleri nedeniyle meydana gelebilir. Nörorehabilitasyon, felç sonrası bireylerin hareket kabiliyetlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olur.
  3. Multiple Skleroz: Multiple Skleroz (MS), sinir sisteminin kronik bir hastalığıdır. MS hastalarının günlük yaşamlarında işlevselliğini artırmak için kullanılabilir.
  4. Parkinson hastalığı: Parkinson hastalığı, sinir sistemi hastalığıdır ve hareketlerin yavaşlamasına ve titremelere neden olur. Parkinson hastalığından etkilenen bireylerin motor becerilerini ve günlük yaşamlarındaki işlevselliklerini artırmak için kullanılabilir.

Uygulamalar bireysel olarak belirlenen bir tedavi planına dayanır. Bu plan, hastanın spesifik ihtiyaçlarına ve rehabilitasyon hedeflerine göre belirlenir. Rehabilitasyon programı bir dizi terapi türünü içerebilir. Örneğin fiziksel terapi, iş terapisi, konuşma terapisi, psikoterapi ve davranış terapisi gibi. Rehabilitasyon, bireylerin günlük yaşamlarındaki işlevselliklerini artırmaya yardımcı olurken, aynı zamanda yaşam kalitelerini de artırır.

Sinir sisteminin (Beyin, Omurilik, Sinirler) hastalıklardan sonra sekel dediğimiz bazı fonksiyon kayıpları meydana gelmektedir. Bu kayıplar körlük, işitme kaybı, konuşma kaybı, koku kaybı, tat kaybı olarak kendini belli etmektedir. Diğer yandan duyusal kayıplar, yutma güçlükleri, kol ve bacak uzuvlarında güç kayıpları, denge bozukluğu, akıl faaliyetlerinde çökme gibi sorunları da beraberinde getirmektedir. Uzayan yatalak durumu, bitkisel hayat, refleks kayıpları, idrar, gaita kaçırmalar gibi olabilmektedir.

Bu fonksiyonların tamamı felç, inme-stroke sınıfında yer alır. Kaynak tamamen beyin ve sinir sisteminin işleyişinin bozulması sonucu işlevlerini yitirmesi ile fonksiyon kayıpları meydana gelir. Bu belirtilerin bir çoğu birlikte olabilir, bazen daha az sayıda belirti bir arada olabilir.

Bu fonksiyon kayıplarının tekrar geri kazandırılması için hastalara uygulanan programlara rehabilitasyon programları denir. Diğer bir tabir ile “Nörolojik Rehabilitasyon Programları” denir.

Nörolojik Rehabilitasyon
Nörolojik Rehabilitasyon

Nörolojik Rehabilitasyonda, beyne gönderilen EMG sinyalleri ile beyindeki nöronların uyarılarak diğer nöronlar ile iletişim ve bağlantı kurmasını amaçlayan yöntemdir. Bunun dışındaki rehabilitasyon yöntemleri genel olarak konvansiyonel terapilerdir. Bunlar da halk arasında Fizik Tedavi olarak bilinmektedir. Fizik Tedavi işlemleri ağrı, eklem kireçlenmeleri, kas ağrıları, bel ve boyun ağrılarını gidermek üzere uygulanan tamamen farklı programlardır.

Fizik uygulamalarında Nörolojik Rehabilitasyon kapsamı

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uygulamaları içerisinde Nörolojik Rehabilitasyon olarak uygulanabilen yöntemler mevcut. Ancak bu programların çok az sayıda olmasının yanında çoğu Fizik Tedavi olarak adlandırılıp Nörolojik Rehabilitasyonun kapsamına da sokulmaya çalışılmaktadır.

Kullanılan bu programlar beynin bir hareketi yeniden öğrenmesine yönelik yöntemlerdir. Bir tanımın yerinde uygun olarak kullanılması tedavi protokolüne de doğru yön vermek için önemlidir.

Örneğin: Konuşma kusuru olan bir bireye konuşmayı yeniden öğretebilmek için uygulanan konuşma programları bu kapsamda kabul edilir. Yutma güçlüğü olan bir bireyin yutmasını sağlamak için yutma egzersizleri yaptırılması da bir Nörolojik Rehabilitasyondur. Ancak kas ağrıları olan ve eklem kısıtlamaları olan bireylerin yaptığı egzersizler fizik tedavi olarak nitelendirilir.

Bir bacağı felçli olan bireye yürüme paternini yeniden öğretmesini sağlamak bir Nörolojik Rehabilitasyondur. Ama bacağa pasif egzersiz veya masaj yapmak değildir. Çünkü bu uygulamalar bireye nasıl yürüyeceğini öğretmez. Bunların Fizik Tedavi uygulamaları olduğunu belirtmiştik. Sadece spastikliği azaltma, kontraktürleri önleme veya eklem donmasını önlemeye dönük “Fizik Egzersizler” dir. Bu egzersizler Nörolojik Rehabilitasyona yardımcı uygulamalardır. Nörolojik rehabilitasyonda hasta, yapılan hareketi düşünerek, odaklanarak yapmaya çalışır. Bu aşamada nöronlar ilgili bölgeye yoğun EMG sinyalleri göndermeyi amaçlayarak kasların kasılmasını arttırmayı hedefler.

EMG sinyalleri afferent ve efferent yolları kullanarak motor hareketleri ortaya çıkartmak için anatomik kasılmaları yaratır. İlk zamanlar bu hareketler görülmese de uzun süreli ve istemli tekrarlar ile hareketler ortaya çıkmaya başlar. Bu sürecin bütünü nörolojik rehabilitasyonu kapsar.

Pasif egzersizler ve nörolojik rehabilitasyon

Pasif egzersizlerin Nörolojik Rehabilitasyona destekleyici etkileri mevcuttur. Ancak kasların nasıl kasılmaya sevk edileceği, kası kişinin nasıl kontrol edeceğini öğretmez. Çalışan hasta olaya kendi eforunu çalışmaya katmalıdır. Pasif egzersiz yönünde kendisi de çaba göstermelidir. Eğer çalışmaları terapist olmadan da kendi başına yürütme çabasında ise rehabilitasyon yapıyor veya alıyor anlamına gelir. Bu süreç doğru rehabilitasyon süreci olarak kabul edilebilir. Nörolojik çalışmalarda öğrenme gelişir ve hareketler beyinde kalıcı şekilde yer etmeye başlar. Artık kişi hareketleri kendi çabası ile nasıl yapması gerektiğini öğrenmiş olur. Her seferinde bir sonraki hareket için kendini bilinçli olarak hazırlar. Kasılmaların büyüklüğü ve doğruluğu bu aşamada karşımıza hareket olarak çıkar.

Birey tüm bu çalışmaları istendiği gibi bilinçli ve adapte olmuş biçimde yapıyorsa bu bize bir şey daha göstermektedir. Tüm bu işlemlerin ve çalışmaların neticesindeki kazanılan hareket tekrarları aslında beyindeki nöronların öğrenme kabiliyetinin artmasıdır. Bunun adı da “Nöroplastisite” dir.

Özetle kaybedilmiş bir hareketin geri kazanımı için uzun süreli bilinçli rehabilitasyon ile birlikte egzersiz programlarının desteği önemlidir. Nörolojik rehabilitasyon ile sık yapılan tekrarlar nöroplastisiteyi arttırır. Kaslarda atrofiyi engeller, eklemlerde ise spastitiseyi önler. Bazı durumlarda eklemlerde gelişen spastisite için cerrahi girişimler önerilir. Nörolojik rehabilitasyon yapabilenler için bu tip girişimler gerekli görülmemektedir.

Benzer Gönderiler